Brzegi

Spis Treści

Brzegi

Brzegi jest to niewielka (ponad 700 mieszkańców) wieś w pobliżu granicy ze Słowacją, sąsiadująca z Bukowiną Tatrzańską (powiat tatrzański, województwo małopolskie). Położona na obrzeżach Tatrzańskiego Parku Narodowego, na dwóch różnych wysokościach (dolna część na ponad 800 m n.p.m., górna na ponad 1000 m n.p.m.) przyciąga turystów niezapomnianą panoramą Tatr z jednego z najsłynniejszych punktów widokowych, Głodówki.

Inne znane miejsca, będące częścią wsi lub znajdujące się w okolicy to osiedle Rynias, Dolina Pięciu Stawów Polskich oraz część Tatr od Zawratu do Rysów nad Morskim Okiem  . Brzegi usytuowane są na wschodnich i zachodnich stokach Brzegowskiego Działu (z najwyższym szczytem, Cyrhlą nad Białką), w dolinie potoków Brzegowskiego, Kozinieckiego, Zawiersiańskiego i Ryniasowego, wpadających do rzeki Białki. Przez wieś przepływa potok górski o tej samej nazwie, Brzegi. Najbliższymi miejscowościami są położone na północ Bukowina Tatrzańska i Jurgów oraz Małe Ciche na południowym zachodzie.

Turystyka

Wejścia do TPN i przejścia graniczne

Usytuowane w pobliżu granicy ze Słowacją i w okolicy Tatrzańskiego Parku Narodowego Brzegi, stwarzają nieograniczone możliwości podziwiania przyrody i dotarcia do wielu z najbardziej znanych miejsc w Tatrach. Najbliżej znajdujące się przejścia graniczne i wejścia do TPN:

  • wejście do TPN na Wierchu Porońca (3,7 km, ok. 47 min pieszo z centrum Brzegów)
  • przejście graniczne Jurgów-Podspady (6 km, ok. 1h 13 min pieszo z centrum Brzegów)
  • przejście graniczne Łysa Polana (7,5 km, ok. 1h 36 min pieszo z centrum Brzegów)
  • wejście do TPN w Palenicy Białczańskiej (9,8 km, ok. 2h 5 min pieszo z centrum Brzegów)
  • wejście do TPN w Zazadniej (9,9 km, ok. 2h 11 min pieszo z centrum Brzegów)
  • wejście do TPN w Toporowej Cyrhli (11,5 km, ok. 2h 25 min pieszo z centrum Brzegów)
  • wejście do TPN w Brzezinach (12,6 km, ok. 2 h 36 min pieszo z centrum Brzegów)

Atrakcje turystyczne

  • wycieczki

Z uwagi na wyjątkowe położenie, z miejscowości wybrać się można na piesze wycieczki na Głodówkę, Łysą Polanę, Rynias, Koziniec, nad Morskie Oko, Rysy, Świnicę, Zawrat, do Doliny Pięciu Stawów Polskich, Dolinę Roztoki, Rusinową Polanę (Sanktuarium Matki Boskiej Jaworzyńskiej Królowej Tatr) oraz na słowacką Dolinę Białej Wody i Dolinę Jaworową. Z Bukowiny Tatrzańskiej natomiast czerwony szlak prowadzi do Przełęczy Trzy Kopce w Pieninach.

  • inne atrakcje turystyczne

Wart uwagi jest wybudowany po wojnie kościół pw. św. Antoniego z Padwy, dom rekolekcyjny Scala oraz kaplica na wzgórzu Rynias, poświęcone w 1976 r. przez kardynała Karola Wojtyłę. Kościółek kryje nietypową figurę świętego oraz tryptyk z panoramą Brzegów, autorstwa uznanego na świecie malarza, Jerzego Dudy-Gracza. Szczególnym miejscem jest położona na terenie Ośrodka Harcerskiego Głodówka Kaplica pw. Piotra i Pawła (1142 m n.p.m.), z której rozpościera się niezapomniany widok na Tatry. Żądni wrażeń wybrać się mogą na wysokość około 2159 m n.p.m., by pod Zawratem podziwiać najwyżej położony obiekt sakralny w Polsce, figurę Matki Boskiej.

W pobliskim Jurgowie znajduje się kościół pw. św. Sebastiana oraz filia Muzeum Tatrzańskiego i jedyne w swoim rodzaju pasterskie szałasy. W Bukowinie Tatrzańskiej natomiast zobaczyć można Dom Ludowy, największy drewniany budynek w kraju. Warto również wybrać się nieco dalej, w okolice Białki Tatrzańskiej nad przełom rzeki Białki, skąd roztacza się malowniczy widok na całą okolicę lub do Jaskini Bielańskiej w słowackiej Tatrzańskiej Kotlinie, znanej z dziwacznych form skalnych.

  • wypoczynek aktywny

Malownicze położenie pośród gór, lasów i rzeki Białki stwarza idealne warunki do pieszych i rowerowych wycieczek lub relaksu na łonie natury. W okolicach Białki Tatrzańskiej i Jurgowa biegnie szlak kajakowy oraz skorzystać można z łowiska pstrągów lub z jazdy konnej w gospodarstwie agroturystycznym. W Bukowinie Tatrzańskiej znajdują się Termy Bukovina, największy w Polsce kompleks basenów geotermalnych, a w Białce Tatrzańskiej park wodny Terma Bania. Żądni wrażeń na paralotni powinni udać się do Czarnej Góry (7,8 km od Brzegów) lub skorzystać ze stoków na Gubałówce, Nosalu lub Kasprowym Wierchu w Zakopanem (ok. 20 km). Organizowane kuligi zachęcają do szaleństw na śniegu (utrzymującego się zazwyczaj aż do końca kwietnia),a wyjątkowa różnorodność wzniesień i cztery wyciągi narciarskie (400 metrowe wyciągi „Brzegi” i „Kucówka” oraz 2 wyciągi 350 m „Brzegi”) przyciągają miłośników sportów zimowych. Narciarstwo zjazdowe oraz ski-alpinizm można uprawiać praktycznie wszędzie, lecz największą popularnością cieszą się stoki w Dolinie Pięciu Stawów Polskich i w okolicach Morskiego Oka. Z innych, również znakomitych stoków, korzystać można w pobliskiej Bukowinie Tatrzańskiej, Białce Tatrzańskiej (również z oświetlonego, naturalnego lodowiska), Małym Cichym lub słowackim Ždiarze i Bachledowej Dolinie.

Kultura i folklor

Mieszkańcy posługują się podhalańską i spiską gwarą góralską. Tradycyjnym i w dalszym ciągu kultywowanym zajęciem ludności tych terenów było leśnictwo, pasterstwo i rolnictwo. Region ten jest jednym z nielicznych, z tak dobrze zachowaną sztuką ludową. Okolica słynie z hafciarstwa ściegowego, rzeźby ludowej, malarstwa na szkle, wyrobów ze skóry oraz zdobnictwa w drewnie. Folklor i tradycje góralskie są silnie zakorzenione, o czym świadczy charakter kościółka pw. św. Antoniego z Padwy, drewniane zabudowania i kapliczki, odbywający się co roku szereg imprez regionalnych, m.in. gminny festyn „U zbiegu trzech kultur-Lindada” (folklor podhalański, spiski i romski) oraz zespół folklorystyczny „Mali Brzegowianie”. We wsi działa również Izba Regionalna, gdzie podziwiać można sztukę ludową czy warsztat do produkcji lnianego płótna. Również pokoje gościnne przygotowane dla turystów mają wystrój regionalny, a tutejsza kuchnia kusi tradycyjnymi, góralskimi potrawami i ręcznie wytwarzanymi wyrobami (np. oscypkami).

Historia

Dzieje wsi siegają XVI w., choć oficjalne założenie na prawie wołoskim datuje się na 1625 r. Rozwój wsi był bardzo powolny, z uwagi na wyjątkowo trudne tereny górskie oraz odizolowanie z powodu braku drogi dojazdowej. Zaowocowało to jednak wolniejszym rytmem życia współczesnych mieszkańców, co wyróżnia Brzegi na tle innych turystycznych miejscowości Podhala. Należąca do wsi, ukryta pośród lasów polana Rynias stała się w 1979 r. miejscem spotkania członków stowarzyszenia Europejskich Studentów Demokratycznych z walczącymi z opozycją studentami polskimi.

Znaczącą rolę w historii wsi odegrał hrabia Władysław Zamoyski, który w 1909 r. założył szkołę podstawową, noszącą dziś jego imię. Na początku lat trzydziestych wybudowano drewniane schronisko (znany ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy ZHP) pod patronatem krakowskiego Towarzystwa Przyjaciół Akademii Sztuk Pięknych, w 1935 r. przekazane Związkowi Harcerstwa Polskiego. Po pożarze w 1938 r., budynek został odbudowany i w świetnym stanie przetrwał do czasów współczesnych.

Informacje praktyczne

Dojazd

  • samochodem

Dojazd do wsi jest możliwy od strony Białki Tatrzańskiej oraz Jurgowa. Z Zakopanego dojechać można przez Bukowinę Tatrzańską i Poronin lub drogą Oswalda Balzera przez Cyrhlę, a z Nowego Targu należy kierować się drogą nr 49 przez Jurgów.

  • pociągiem/autobusem

Należy wysiąść na stacji w Poroninie i autobusem PKS lub prywatnymi busami dojechać do Brzegów. Można również dojechać do Zakopanego lub Nowego Targu i stamtąd autobusem PKS lub busem do Brzegów Dolnych lub też do Jurgowa i stamtąd pieszo drogą asfaltową.

Pobyt

We wsi można skorzystać z kilkunastu obiektów noclegowych. Są to głównie kwatery prywatne i pokoje gościnne w pensjonatach, oferujące oprócz komfortowych pokoi i niezapomnianych widoków, pełne wyżywienie. Wieś liczy trzy sklepy spożywcze, Ośrodek Wczasowy ZHP „Głodówka” z kawiarnią, karczmę Szymkówkę, Bigosówkę, prowadzoną przez znaną podhalańską działaczkę społeczną oraz schronisko młodzieżowe PTTK. Najbliższy urząd pocztowy znajduje się w Bukowinie Tatrzańskiej oraz Jurgowie. Z Polany Głodówka odjeżdżają liczne autobusy PKS oraz busy w stronę Jurgów, Bukowiny Tatrzańskiej, Białki Tatrzańskiej, aż do Nowego Targu lub Zakopanego.

Odległości

16,8 km – do centrum Zakopanego
5,2 km – do najbliższego wejścia na teren TPN
5,9 km – do granicy ze Słowacją (Jurgów – Podspady)
3,1 km – do Bukowiny Tatrzańskiej


Autor tekstu: Monika Błażejewska

Autor zdjęć: Jarosław Lipiński

Ciekawe miejsca

Ciekawe miejsca w miejscowości Brzegi oraz najbliższej okolicy.

Rusinowa Polana

Rusinowa Polana zajmuje powierzchnię ok. 100 ha i leży na wysokości 1170 – 1300 m n.p.m. Rozciąga się z niej piękny widok na Tatry Wysokie – zarówno polskie jak i słowackie. Widać stąd Hawrań, Murań, Gerlach, Ganek, Rysy, Mięguszowieckie Szczyty i wiele innych.

Więcej »
Kościół św. Antoniego w Brzegach

Kościół w Brzegach

W miejscowości Brzegi znajduje się kościół pw. Św. Antoniego z Padwy. Został wybudowany w latach 1949-1952 przez mieszkańców Brzegów, pod kierunkiem architekta Ludwika Czarniaka, w stylu góralskim. Kościół jest drewniany, pokryty gontowym dachem, zwieńczonym usytuowaną we frontowej części drewnianą wieżą – dzwonnicą.

Więcej »

Punkt widokowy na Brzegowej Górze

Na Brzegowej Górze w miejscowości Brzegi znajduje się miejsce, z którego rozpościera się zachwycająca panorama na Tatry (w tym Tatry Bielskie). Aby dotrzeć do tego miejsca należy przy końcu miejscowości Brzegi od strony Bukowiny Tatrzańskiej

Więcej »

Galeria zdjęć